Page 76 - iz_dergisi_sayi_38_haziran_2018

TARIHTE ATILIM Öğr. Gör. Dr. Günseli Gümüşel gunseli.gumusel@atilim.edu.tr
Sosyal Bilimler Ortak Dersler Bölümü

Darülfünun nedir?

Osmanlı Devletinde XIX.
yüzyılda kurulan yüksek
öğretim müessesesi.

“Yaşasın Üniversite!”

Cumhuriyet ilan edilir edilmez Türk toplumunu
çağdaşlaştıracak devrimler birbirini kovalamaya başladı.
Bu geniş çaplı yenileşme hareketlerine politik güçlerden
çok bilimin katkı sağlaması gerekirdi ancak öyle olmadı.

Genç Cumhuriyetin elinde geçmişten o Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşımızın ilk huriyet döneminin ilerleme süreci içinde
güne varlığını sürdüren tek yükseköğretim günlerinden itibaren, fonksiyonunu yitirmiş Darülfünun aldığı mesafe nedir?”
kurumu Darülfünun’du. Ama Darülfünun ve mutlaka yenilenmesi gereken kurumlar Kısa bir sessizlik oldu. Refik Şevket Bey söz
reformalara katkıda bulunmak bir yana gi- arasına Darülfünun’u da koymuştu. Ancak aldı ve Türkiye’de dış ülkelerin, dış ülkelerde
dişata bile ayak uyduramıyordu. Türk top- eğitim sorunu sadece Darülfünun'la çözü- de Türkiye’nin kaç tane öğrencisi olduğunu
lumunun yapısını çok iyi kavrayan Mustafa lecek gibi değildi. Halkın büyük çoğunluğu sordu. Darülfünun öğretim üyelerinin maaş
okuma yazma bilmiyordu. Yeni ve sağlam bir meselesinin çözümlenemeyişini eleştirdi.
toplum yeşertmek için ilk adım olarak med- Konuyu tekrar Darülfünun reformuna getir-
reseler kapatıldı. İlk-orta-lise eğitimi başladı. mek ve gerçekçi bir değerlendirme yapmak
Ülke çapında hızlı bir seferberliğe girişildi. bütçe encümeni, mazbata muharriri Konya
Bu sırada Darülfünun’un kendisine verilen Milletvekili Kemal Zaim Beye düşmüştü:
bilimsel özgürlük alanını en iyi şekilde kul- “Darülfünun’da reform yapılması söz konusu
lanması beklendi. Bunlara rağmen beklenen olduğunda, bu mesele bir iki yılda sonuçlan-
sonuç alınamıyordu. Darülfünun memleket- dırılıp, Darülfünun’u başka memleketlerdeki
te yapılan yönetimsel ve sosyal atılımlardan benzerleriyle karşılaştırılabilir bir hale gelebi-
habersiz gibiydi. Gittikçe içine kapandı, ge- leceğini ümit etmemek gerekir. Çünkü nihayet
lişen çevresinden elini ayağını çekti. Öyle ki Darülfünun’u yapan içindeki şahsiyetlerdir.
Harf İnkılabı bile kuruma uğramadı. Şahısların, müderrislerin, yüksek nitelikte bu-
Konu TBMM’de 1932 yılı bütçesi görüşülür- lunan kişilerin yetişmesi uzun yıllara bağlıdır...
ken gündeme geldi. Maarif Vekili Reşit Galip Esaslı tedbirler alındıktan sonradır ki belki ku-
Bey Darülfünun’un kayıtsız ve donmuş du- rum 20, 25, 30 yıl sonra başka memleketlerdeki
rumundan duyduğu üzüntüyü dile getirerek benzerleriyle karşılaştırılabilecek, gerek bilim-
sözlerine başladı ve şu soruyu sordu: sel araştırma ve gerek öğretim bakımından on-
“Darülfünun’un gidişi nasıldır? Yani Cum- ların yanında yer alabilecektir.”