Nathan James Bennett tarafından literatüre kazandırılan mavi adalet kavramı deniz ile okyanusların korunması ve yönetimi sürecinde çevresel sürdürülebilirlik ve sosyal eşitliğin bir arada gözetilmesi gerekliliğini vurgulamaktadır. Denizler, dünya yüzeyinin yaklaşık %70’ini kaplayan ve hem biyolojik çeşitlilik hem de ekonomik faaliyetler açısından kritik öneme sahip ekosistemlerdir. Ancak deniz kaynaklarına erişim ve bu kaynakların kullanımı genellikle güç ve ekonomik kapasiteye dayalı eşitsizlikler yaratmaktadır. Özellikle küçük ölçekli balıkçılar, yerel kıyı toplulukları ve yerli halklar gibi gruplar deniz kaynaklarından yeterince faydalanamamakta ya da koruma politikaları nedeniyle hak kaybına uğramaktadır. Mavi adalet kavramı bu tür toplumsal eşitsizlikleri görünür kılarken deniz kaynaklarının adil paylaşımını, yerel katılımı ve kültürel hakların korunmasını önceliklendirir. Bu anlamda mavi adalet hem ekosistemlerin korunmasını hem de insanların denizle olan bağlarının sürdürülebilirliğini sağlamayı hedefleyen bütüncül bir yaklaşımdır. Kavram, çevre adaleti literatürünün denizlere özgü bir uyarlaması olarak da değerlendirilebilir ve denizlerin yönetiminde toplumsal adaletin sağlanmasının zorunluluğunu ortaya koyar.
Mavi Adalet ve Sürdürülebilir Deniz Yönetimi
Sürdürülebilir deniz yönetimi deniz kaynaklarının korunması ve ekonomik kalkınmanın dengelenmesi sürecinde sosyal adaletin sağlanmasını zorunlu kılar. Mavi adalet bu noktada sadece biyolojik ve ekolojik sürdürülebilirliği değil aynı zamanda insanların sosyal, ekonomik ve kültürel haklarını da kapsar. Örneğin deniz koruma alanları oluşturulurken, bölgedeki küçük ölçekli balıkçıların geçim kaynaklarının korunması ve yönetim süreçlerine katılımı büyük önem taşır. Bu katılım sadece hakların korunması için değil yönetim uygulamalarının etkinliği ve sürdürülebilirliği için de gereklidir. Yerel bilgi sistemleri ve geleneksel deniz yönetim pratikleri modern koruma stratejileri ile entegre edildiğinde daha kapsayıcı ve başarılı yönetim modelleri ortaya çıkarabilir. Bununla birlikte iklim değişikliği ve artan deniz kirliliği gibi küresel sorunlar deniz ekosistemlerini tehdit ederken bu tehditler sosyal eşitsizlikleri de derinleştirmektedir. Dolayısıyla mavi adalet yaklaşımı, bu iki boyutun bir arada ele alınmasını bir gereklilik olarak sunmaktadır. Bu bağlamda mavi adalet kavramı, deniz yönetiminde sosyal adalet ve ekolojik sürdürülebilirlik arasındaki dengeyi kurarak hem insan topluluklarının hem de deniz ekosistemlerinin uzun vadeli refahını güvence altına almayı amaçlar.
Mavi Adaletin Küresel Politikadaki Yeri ve Geleceği
Uluslararası alanda denizlerin korunması ve sürdürülebilir yönetimi için oluşturulan hukuki çerçeveler ve politikalar mavi adalet kavramının uygulanması için önemli altyapılar sunmaktadır. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (Özellikle Hedef 14) bu bağlamda kritik belgeler olarak öne çıkar. Ancak denizlerin sürdürülebilir ve adil yönetimi yalnızca hukuki metinlere bağlı kalmamakta aynı zamanda farklı paydaşların, özellikle yerel ve yerli toplulukların karar alma süreçlerine etkin katılımıyla mümkün olmaktadır. Ayrıca iklim değişikliği kaynaklı deniz seviyesi yükselmesi, habitat kaybı ve biyolojik çeşitlilikte azalma gibi sorunlar mavi adaletin önemini daha da artırmaktadır. Bu hususta bilimsel araştırmaların desteklenmesi, veri paylaşımı ve teknolojik yenilikler deniz yönetiminde izleme ve değerlendirme süreçlerinin güçlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Gelecekte mavi adalet hem ulusal hem de uluslararası politika yapıcıların kararlarında temel bir rehber olarak yer alacak ve denizlerin hem çevresel hem de sosyal açıdan sürdürülebilir kullanımını destekleyecektir. Bu yönüyle, mavi adalet sadece ekosistemlerin korunması değil, aynı zamanda insan haklarının ve toplumsal refahın da güvence altına alınmasını sağlayan çok boyutlu bir kavramdır.
Oku