Çin’de Ortaya Çıkan Yeni Coronavirus İçin Bilgilendirme
24.01.2020

2019 Novel Coronavirusu (2019-nCoV)  ilk kez Çin’de Wuhan’da solunum yolu hastalığı salgını sonrası tespit edilmiştir.  Dünya Sağlık Örgütüne 31 Aralık’ta bildirim yapılmış ve 7 Ocak’ta da etkenin yeni bir coronavirus olduğu Çin tarafından bildirilmiştir.

Coronaviruslar ve yaptığı hastalıklar nelerdir?

Coronavirus (CoV) lar geniş bir RNA virüs ailesidir. Genelde insanlarda nezle dahil hafif şiddette hastalıklara neden oldukları bilinmekteydi.  2002 yılında Çin’de ortaya çıkan şiddetli akut solunum yetmezliği sendromu virüsu (SARS-CoV),  bu virusların daha ağır hastalıklara neden olabileceğini gösterdi. 2003 yılında SARS hızla dünyaya yayıldı ve 8437 üzerinde olgu tespit edilip, 813 ölüme neden oldu, yaklaşık  % 10 oranında fatal seyretti, daha sonra olgu tespit edilmedi. Diğer ağır seyreden hastalık etkeni Ortadoğu Solunum Yetmezlik Sendromu coronavirusu (MERS-CoV)  olup,  2012 yılında Suudi Arabistan’da ortaya çıkmıştır; Aralık 2019 sonuna dek büyük çoğunluğu Arap Yarımadasında olan laboratuvar olarak doğrulanmış 2499 olgu tespit edilmiş, 861 ölüm olmuştur  (olgu-fatalite hızı %34,4).  Yeni tanımlanan Coronavirus daha önce insanlarda gösterilmemiştir. Yapılan çalışmalar SARS-CoV ile %80 benzerlik gösterdiğini ortaya koymuştur. Gelecekte de yeni viruslar ortaya çıkabilir.

Coronavirusların orijini ve geçiş yolları

Coronoviruslar zoonotiktir,  yani hayvanlar ve insanlar arasında geçiş olabilmektedir. Birçok hayvan türünü örneğin; kuşlar, develer, sığır, kediler ve yarasaları etkilemektedir. SARS-CoV ve MERS-CoV’nin yarasalardan bir arakonakçığa adapte olduğu düşünülmektedir.  Virusun evrilmesiyle insanlara geçiş özelliği kazanılmaktadır. SARS-CoV için ara konak palmiye civetleri, MERS-CoV için de develer olabilir. Yeni ortaya çıkan 2019-nCoV için henüz ara konak tam olarak belirlenememiştir.  Birçok hastanın büyük bir deniz ürünleri ve hayvan ürünleri marketi ile bağlantısı olduğu gösterilmiştir. Bunun yanı sıra insanlardan insanlara da yakın temasla geçiş olmaktadır. Başlıca damlacık yolu ile bulaşmaktadır. Henüz virüs karakteristiği ile ilgili bilgiler sınırlıdır.

Hastalığın belirtileri ve bulguları

İnkübasyon dönemi 2 günden 14 güne kadar değişmektedir. Hastalık hafif burun akıntısı, boğaz ağrısından ağır solunum hastalığına kadar farklı bulgularla karşımıza çıkmaktadır.  En çok tanımlanan bulgular; ateş, öksürük, solunum güçlüğüdür. Pnömoni, ağır solunum yetmezliği sendromu, böbrek yetmezliği hatta ölüm gelişebilmektedir.

Tedavisi ve prognoz

Özel bir tedavisi bulunmamaktadır. Destek tedavisi önem kazanmaktadır. Bazı hastaların yoğun bakımda izlenmesi gerekebilir.

Korunma

Hastalık çok yeni tespit edilmiştir, henüz bir aşısı bulunmamaktadır. En iyi korunma yolu virusa maruz kalmamaktır. Tüm solunum yolu virusu infeksiyonlarında olduğu gibi aşağıdaki önlemler alınmalıdır:

  • Ellerin su ve sabunla en az 20 saniye yıkanması. Eğer su ve sabuna ulaşılamıyorsa alkol bazlı el temizleme solüsyonlarının kullanılması
  • Yıkanmamış ellerle burun, ağız ve gözlere dokunulmaması
  • Hasta insanlarla yakın temastan kaçınılması
  • Hapşırma ve öksürme sırasında ağız ve burunun kapatılması
  • Sık dokunulan objelerin sık temizliği

Mevcut durum

Çin’deki salgın Aralık başında başlamıştır.  Bugüne dek çoğu Çin’de Wuhan’da 614 olgu doğrulanmış olgu yayınlanmıştır. Çin dışında Tayland, Japonya, Hong Kong Özel Yönetim Bölgesi, A.B.D, Singapur ve Kore Cumhuriyetinden olgular bildirilmiştir.  Doğrulanmış 571 olgunun 95’i ağır hasta olup, hepsi Huben bölgesinde olan 17 ölüm bildirilmiştir. Ölen olgulara bakıldığında çoğunun ileri yaşta ve altta yatan hastalıklarının olduğu görülmektedir.  Henüz asemptomatik ve hafif seyirli olguların tam sayısı bilinmediği için gerçek ölüm hızını belirlemek zordur. Mevcut veriler MERS ve SARS kadar ölümcül olmadığını göstermektedir.

Dünya Sağlık Örgütü Çin’e seyahat kısıtlaması getirmemiştir.  Wuhan’da toplu taşıma kapatılmış ve seyahatler kısıtlanmıştır.

 Çin’e seyahat edeceklerin

  • Hasta kişilerle temastan kaçınmaları
  • Hayvan marketlerinden uzak durmaları
  • El hijyenine dikkat etmeleri gerekmektedir.
  • Son 14 gün içinde Çin’de bulunmuş ve ateş, öksürük, solunum sıkıntısı olan kişilerin, diğer kişilerle temastan kaçınmaları ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmektedir.

Kaynaklar

 

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

Cui J, Li F, Shi ZL.  Origin and evolution of pathogenic coronaviruses. Nat Rev Microbiol 2019;17(3):181-192.

https://www.ecdc.europa.eu/en/q-novel-coronavirus

https://www.cdc.gov/coronavirus/about/index.html