28 TEMMUZ DÜNYA HEPATİT GÜNÜ
27.07.2020
Viral hepatitler, bulaş yolları ve klinik seyri farklı olan, hepatit A, B, C, D ve E virüslerinin neden olduğu bir grup infeksiyon hastalığıdır. Hepatit A virüsü akut hepatite, diğerleri ise hem akut, hem de kronik karaciğer hastalığına neden olmaktadır. Dünyada her yıl bir milyondan fazla kişi viral hepatitler nedeni ile yaşamını yitirmektedir.
Hepatit A; hepatit A virüsü ile oluşan, oldukça bulaşıcı ama aşı ile engellenebilen bir hastalıktır. Virüs infekte hastaların kan ve dışkısında bulunur, çoğunlukla yakın temas ve bulaşlı gıda ve içeceklerle bulaşır. Bulantı, halsizlik, karın ağrısı ve bazen de sarılıkla seyreden akut hastalığa neden olur. Düşük oranda da olsa ağır hepatite ve ölüme neden olabilir. Güvenli su-gıda temini ve aşılanma en iyi korunma yollarını oluşturur.
Hepatit B; hepatit B virüsü ile oluşan bir hastalıktır. Olguların %5-10’unda kronik hastalığa, onların bir kısmında da siroz ve karaciğer kanserine neden olabilir. Hepatit B virüsü, infekte hastaların, kan, vücut sıvıları, semen ile bulaşır. Anneden bebeğe geçebilir. Anneden bebeğe geçişte kronikleşme oranı %90’a kadar yüksek olabilir. En iyi korunma yolu aşılanmadır.
Hepatit C; hepatit C virüsü ile oluşan bir hastalıktır. İnfekte kan, vücut sıvıları ile bulaşır. Damar içi uyuşturucu kullananlarda ortak şırınga kullanımı önemli geçiş yollarından biridir. Kronikleşme, siroz ve karaciğer kanserine dönüşme oranı yüksektir. Kronik hastalığı olanların çoğu hastalığın farkında değildir. Bu nedenle risk gruplarında test yapılıp hastalığın tespiti önemlidir. Etkin bir aşısı yoktur. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile 8-12 haftada kür sağlanabilmektedir.
Hepatit D; hepatit D virüsü ile oluşan bir hastalıktır, ‘’delta hepatiti’’ olarak da bilinir. Hepatit D virüsü sadece hepatit B virüsü ile infekte kişilerde hastalık yapabilir. Virüs kan ve vücut sıvıları ile bulaşır. Daha ağır karaciğer hasarına ve kronikleşmeye neden olur. Hepatit B’ye karşı aşılanma bu virüse karşı da korunma sağlar.
Hepatit E; hepatit E virüsü ile oluşur. Virüs infekte hastaların dışkısında bulunur, genellikle bulaşlı su, az pişmiş ya da çiğ deniz ürünleri ve yiyeceklerle bulaşır. Hastalık hepatit A’ya benzer, çoğunlukla akut seyreder. Gebelerde ağır fulminant hepatite yol açabilir. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde kronik hastalığa neden olabilir. Yaygın kullanılan bir aşısı yoktur. Hastalığın daha yaygın görüldüğü bölgelere seyahatlerde dikkatli olmak gerekir.
Tüm dünyada HIV ve tüberküloz olguları azalır iken hepatitler artmaktadır. Günümüzde 325 milyon kişi hepatit B ve C infeksiyonu ile yaşamakta, en az 900 000 kişi hepatit B nedeni ile yaşamını kaybetmektedir. Buna karşın hepatit B ve C infeksiyonu olanların sadece %10-19’u hastalığını bilmektedir. Dünyada yeni doğan bebeklerin ancak %42’si hepatit B aşısına erişebilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü viral hepatitlerin azaltılması için, bir eliminasyon programı başlatmış ve 2030 yılına kadar viral hepatitlere bağlı ölümlerin %65, yeni olgu sayısının ise %90 azaltılması hedeflenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, toplumda viral hepatitlerle ilgili farkındalığın arttırılması amacı ile hepatit B virüsünü keşfeden ve ilk hepatit B aşısını geliştiren Nobel ödüllü Dr. Blumberg’in (1925–2011 doğum günü olan 28 Temmuz’u Dünya Hepatit Günü olarak belirlemiştir. Bu sene Dünya Hepatit Gününün teması ‘’hepatitsiz gelecek’’ tir. Hepatitsiz geleceğe ulaşmak için; bebeklerde ve risk gruplarında hepatit B aşılaması, annelerden bebeklere hepatit B geçişin engellenmesi, güvenli kan transfüzyonları, güvenli enjeksiyonlar, damar içi ilaç kullanıcılarında enjektör paylaşımının engellenmesi, risk gruplarının belirlenerek bu kişilerde tarama çalışmalarının yapılması, kronik hepatit hastalarının tanı ve tedaviye ulaşımının sağlanması önem kazanmaktadır.
Prof. Dr. Necla TÜLEK
Kaynak:
World Hepatitis Day 2020. https://www.who.int/campaigns/world-hepatitis-day/2020 (Erişim 26 Temmuz 2020)
